در مقاله:
### اصل شعر
در این بخش، متن کامل اصل شعر “ستایش خرد” از شاهنامه فردوسی را می‌آوریم:
“`plaintext
ای خردمند گنج آفرینش
خرد را نگهبان جان دان و بینش
خرد راهنمای و خرد گشای
خرد دست گیرد به هر دو سرای
از او شادمانی و ز او غمی است
و زو فزونی و زو هم کمی است
خرد هست جان و خرد هست دل
خرد هست گنج و خرد هست مل
خرد را و جان را که یارست و دوست
که بی‌خردی پای در گل فروست
خرد را بجوی و ره دانندگان
که از دانش آید به نیکو مکان
بدانش خرد را بیاراستند
و زین بر روان تیز بگماشتند
خرد را بپرس و ز دانش شنو
که جان را بود زنده زو نیک و نو
“`
### معنی ابیات
در این بخش، معنای ساده و روان هر بیت را ارائه می‌دهیم:
1. ای فرد خردمند، گنجینه آفرینش را در خرد می‌بین. بدان که خرد نگهبان جان و بینش است.
2. خرد راهنما و گشاینده راه است و در هر دو جهان یاری دهنده می‌باشد.
3. شادمانی و غم، فزونی و کمی، همه از خرد سرچشمه می‌گیرند.
4. خرد همان جان و دل است و گنج و دارایی ارزشمند محسوب می‌شود.
5. چه کسی است که خرد و جان او را یار و دوست نباشد؟ زیرا بی‌خردی انسان را در مشکلات غرق می‌کند.
6. خرد را جستجو کن و راه دانایان را پی بگیر تا به مکان خوبی برسی.
7. دانش و خرد را به هم آراسته‌اند و روان را با آنها تیز و قوی ساخته‌اند.
8. از خرد بپرس و از دانش بشنو، زیرا جان به وسیله آنها تازه و نیکو می‌شود.
### تفسیر و تحلیل کلی شعر
این شعر به تمجید از خرد به عنوان برترین نعمت الهی می‌پردازد. فردوسی بر اهمیت خرد در زندگی انسان تأکید می‌کند و آن را به عنوان راهنمایی معرفی می‌کند که در سختی‌ها و خوشی‌ها یاری‌گر است. او خرد را منبع اصلی شادی و غم، فزونی و کمی می‌داند و معتقد است که بدون خرد، زندگی انسان بی‌معنی و پر از مشکلات خواهد بود. همچنین، فردوسی تأکید می‌کند که دانش به تنهایی برای رسیدن به حقیقت کافی نیست و باید با خرد همراه باشد. این شعر به ما یادآوری می‌کند که در هر زمان و مکانی باید به دنبال خرد و دانش باشیم تا زندگی بهتری را تجربه کنیم.
