متن کامل شعر
چو ایران نباشد تن من مباد
بدین بوم و بر زنده یک تن مباد
در این خاک زرخیز ایران‌زمین
نبودند جز مردمی پاک‌دین
همه دینشان مردی و داد بود
وز آن کشور آزاد و آباد بود
معنی ابیات
بیت اول: اگر ایران وجود نداشته باشد، من هم نباید زنده باشم. اگر کسی در این سرزمین زندگی نکند، نباید زنده باشد.
بیت دوم: در این سرزمین پربرکت و زرخیز، مردمی با ایمان پاک و خالص زندگی می‌کردند.
بیت سوم و چهارم: دین و آیین مردم این سرزمین بر پایه مردانگی و عدالت بوده و این کشور آزاد و آباد بوده است.
تفسیر و تحلیل کلی شعر
فردوسی در این ابیات عشق و تعهد عمیق خود را به ایران و ارزش‌های والای آن نشان می‌دهد. او با تأکید بر اهمیت ایران به‌عنوان یک سرزمین پرافتخار، به ارزش‌هایی همچون مردانگی، دادگری و آزادی اشاره می‌کند. این مفاهیم نشان‌دهنده اهمیت و جایگاه والای آزادی و عدالت در فرهنگ ایرانی است. فردوسی با بیان این ارزش‌ها، به نوعی به تاریخ و فرهنگ ایرانیان افتخار کرده و به نسل‌های آینده نیز این ارزش‌ها را منتقل می‌کند. این شعر به‌ویژه در زمان‌های بحرانی یادآور اهمیت حفظ و پاسداشت این ارزش‌ها است.
