جنگ جهانی دوم در ایران به عنوان یک دوره بحرانی و مهم در تاریخ این کشور شناخته می‌شود. در سال ۱۹۴۱، با حمله نیروهای متفقین به ایران، این کشور به میدان نبردی استراتژیک تبدیل شد. هدف اصلی متفقین، تأمین مسیرهای تأمین و انتقال منابع نفتی و جلوگیری از نفوذ آلمان نازی به خاورمیانه بود. این جنگ تأثیرات عمیقی بر سیاست، اقتصاد و جامعه ایران گذاشت و منجر به تغییرات قابل توجهی در ساختار قدرت داخلی و روابط بین‌المللی کشور شد. اشغال ایران توسط نیروهای متفقین، همچنین به بروز نارضایتی‌های اجتماعی و سیاسی و افزایش فعالیت‌های ملی‌گرایانه منجر گردید.
نقش ایران در جنگ جهانی دوم
جنگ جهانی دوم، که از سال 1939 تا 1945 به طول انجامید، تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر کشورهای مختلف جهان داشت و ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. در این دوران، ایران به عنوان یک کشور استراتژیک در منطقه خاورمیانه، نقش مهمی در تحولات جنگ ایفا کرد. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران، این کشور به عنوان یک پل ارتباطی میان شوروی و کشورهای متفقین، به ویژه بریتانیا و ایالات متحده، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرد.
در آغاز جنگ، ایران به دلیل بی‌طرفی خود، تلاش کرد تا از ورود نیروهای متخاصم به خاک خود جلوگیری کند. اما با پیشرفت جنگ و نیاز متفقین به تأمین منابع و مسیرهای حمل و نقل، این بی‌طرفی به چالش کشیده شد. در سال 1941، نیروهای شوروی و بریتانیا به بهانه جلوگیری از نفوذ آلمان نازی به ایران، به این کشور حمله کردند. این عملیات که به نام “عملیات آنگلو-سوری” شناخته می‌شود، منجر به اشغال ایران شد و در نتیجه، شاه ایران، رضاخان، مجبور به abdication و ترک کشور شد.
پس از اشغال، ایران به عنوان یک مرکز تأمین منابع طبیعی و مواد غذایی برای متفقین تبدیل شد. نفت ایران، که یکی از مهم‌ترین منابع انرژی آن زمان بود، به شدت مورد توجه قرار گرفت. متفقین با استفاده از زیرساخت‌های موجود در ایران، توانستند به راحتی نفت را استخراج و به کشورهای خود منتقل کنند. این امر نه تنها به تأمین نیازهای جنگی متفقین کمک کرد، بلکه به اقتصاد ایران نیز رونق بخشید.
علاوه بر این، ایران به عنوان یک مسیر ترانزیتی برای ارسال تجهیزات و نیرو به جبهه‌های جنگ در اروپا و شمال آفریقا عمل کرد. جاده‌های شوسه و راه‌آهن ایران، به ویژه “راه آهن شمال-جنوب”، به عنوان یک کریدور حیاتی برای انتقال نیروها و تجهیزات نظامی به شمار می‌رفت. این مسیرها به متفقین این امکان را می‌داد که به سرعت به جبهه‌های جنگ دسترسی پیدا کنند و در نتیجه، تأثیر قابل توجهی بر روند جنگ داشتند.
با این حال، اشغال ایران تبعات اجتماعی و سیاسی نیز به همراه داشت. مردم ایران با مشکلات اقتصادی و کمبود کالاهای اساسی مواجه شدند و این وضعیت باعث بروز نارضایتی‌های عمومی گردید. در این شرایط، گروه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی در ایران به فعالیت‌های خود ادامه دادند و برخی از آن‌ها به دنبال تغییرات اساسی در ساختار سیاسی کشور بودند.
در نهایت، با پایان جنگ جهانی دوم و خروج نیروهای متفقین از ایران، این کشور وارد دوره‌ای جدید از تحولات سیاسی و اجتماعی شد. جنگ جهانی دوم نه تنها بر وضعیت جغرافیایی و اقتصادی ایران تأثیر گذاشت، بلکه زمینه‌ساز تغییرات عمده‌ای در ساختار سیاسی و اجتماعی این کشور گردید. به این ترتیب، نقش ایران در جنگ جهانی دوم، به عنوان یک کشور استراتژیک و تأمین‌کننده منابع، در تاریخ معاصر این کشور ثبت شده است.
تأثیر اشغال ایران بر اقتصاد کشور
جنگ جهانی دوم تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر کشورهای مختلف داشت و ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در سال 1941، نه تنها به لحاظ سیاسی و اجتماعی، بلکه به‌ویژه از نظر اقتصادی، تحولات قابل توجهی را به همراه داشت. در این دوران، ایران به عنوان یک کریدور استراتژیک برای تأمین نیازهای نظامی و لجستیکی متفقین در جبهه‌های جنگ اروپا و آسیا شناخته می‌شد. این موضوع باعث شد که اقتصاد ایران تحت تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم اشغالگران قرار گیرد.
در ابتدا، باید به این نکته اشاره کرد که اشغال ایران به‌طور مستقیم بر روی زیرساخت‌های اقتصادی کشور تأثیر گذاشت. نیروهای متفقین به منظور تأمین نیازهای خود، به تصرف منابع طبیعی و زیرساخت‌های حمل و نقل ایران پرداختند. این اقدام نه تنها باعث کاهش دسترسی مردم به منابع اولیه و کالاهای اساسی شد، بلکه به‌طور کلی ساختار اقتصادی کشور را دچار اختلال کرد. به‌علاوه، افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات به دلیل حضور نیروهای نظامی، منجر به تورم و افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی گردید.
از سوی دیگر، اشغال ایران به‌عنوان یک فرصت برای برخی از بخش‌های اقتصادی نیز عمل کرد. به‌عنوان مثال، کشاورزی و تولید مواد غذایی به دلیل نیاز متفقین به تأمین غذا برای نیروهای خود، رونق گرفت. این موضوع باعث شد که برخی از کشاورزان و تولیدکنندگان محلی بتوانند از این شرایط بهره‌برداری کنند و درآمد بیشتری کسب نمایند. با این حال، این رونق موقتی بود و به‌زودی با پایان جنگ و کاهش تقاضا، مشکلات اقتصادی دوباره به سراغ کشور آمد.
علاوه بر این، اشغال ایران باعث تغییرات عمده‌ای در ساختار تجاری کشور شد. با توجه به نیاز متفقین به تأمین کالاها و خدمات، تجارت خارجی ایران به شدت تحت تأثیر قرار گرفت. در این دوران، ایران به یکی از مراکز مهم تجاری برای تأمین نیازهای متفقین تبدیل شد و این موضوع به‌طور موقت به افزایش صادرات و درآمدهای ارزی کشور منجر گردید. اما این وضعیت نیز پایدار نبود و با خروج نیروهای متفقین، اقتصاد ایران دوباره به چالش‌های جدی مواجه شد.
در نهایت، باید گفت که تأثیر اشغال ایران بر اقتصاد کشور، ترکیبی از فرصت‌ها و چالش‌ها بود. اگرچه برخی از بخش‌ها توانستند از این شرایط بهره‌برداری کنند، اما در مجموع، اقتصاد ایران با مشکلات جدی مواجه شد که پیامدهای آن تا سال‌ها پس از جنگ ادامه یافت. این تحولات نه تنها بر روی ساختار اقتصادی کشور تأثیر گذاشت، بلکه به تغییرات اجتماعی و سیاسی نیز منجر شد که در نهایت به شکل‌گیری تحولات جدیدی در تاریخ معاصر ایران انجامید. بنابراین، بررسی تأثیرات اشغال ایران در دوران جنگ جهانی دوم، به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از تحولات اقتصادی و اجتماعی آن زمان پیدا کنیم و پیامدهای آن را در تاریخ معاصر کشورمان بهتر بشناسیم.
مقاومت مردم ایران در برابر نیروهای متفقین
جنگ جهانی دوم تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر کشورهای مختلف داشت و ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. در این دوران، ایران به عنوان یک کشور استراتژیک در مسیر تأمین منابع و تدارکات نظامی برای نیروهای متفقین، به ویژه بریتانیا و اتحاد جماهیر شوروی، قرار گرفت. با این حال، این وضعیت به معنای پذیرش بی‌قید و شرط سلطه خارجی نبود. مردم ایران در برابر نیروهای متفقین مقاومت کردند و این مقاومت به شکل‌های مختلفی بروز یافت.
در ابتدا، باید به این نکته اشاره کرد که ورود نیروهای متفقین به ایران در سال 1941، به دنبال تهدیدات آلمان نازی و نگرانی از نفوذ آن در خاورمیانه، صورت گرفت. این نیروها به بهانه حفظ امنیت و جلوگیری از نفوذ آلمان، به سرعت در ایران مستقر شدند. اما این حضور نظامی، به ویژه برای مردم ایران، به معنای اشغال و نقض حاکمیت ملی بود. در این شرایط، مردم ایران به تدریج به این واقعیت پی بردند که باید در برابر این سلطه خارجی ایستادگی کنند.
مقاومت مردم ایران در برابر نیروهای متفقین به اشکال مختلفی تجلی یافت. یکی از بارزترین نمونه‌ها، اعتراضات عمومی و تظاهرات علیه اشغالگران بود. مردم در شهرهای مختلف، به ویژه در تهران و تبریز، به خیابان‌ها آمدند و خواستار خروج نیروهای متفقین از کشور شدند. این اعتراضات، هرچند که به طور مستقیم تأثیری بر تصمیمات نظامی متفقین نداشت، اما نشان‌دهنده عزم و اراده مردم ایران برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور بود.
علاوه بر این، برخی از گروه‌های سیاسی و اجتماعی در ایران، به ویژه احزاب ملی‌گرا و چپ‌گرا، به سازماندهی مقاومت علیه نیروهای متفقین پرداختند. این گروه‌ها با انتشار بیانیه‌ها و نشریات، به ترویج ایده‌های ملی‌گرایی و استقلال‌طلبی پرداختند و سعی کردند افکار عمومی را به سمت مقاومت سوق دهند. این فعالیت‌ها، هرچند که در مقیاس محدود بود، اما به نوعی روحیه ملی‌گرایی را در میان مردم تقویت کرد.
از سوی دیگر، شرایط اقتصادی و اجتماعی ناشی از جنگ نیز به افزایش نارضایتی‌ها دامن زد. کمبود مواد غذایی، افزایش قیمت‌ها و مشکلات معیشتی، مردم را به شدت تحت فشار قرار داد و این فشارها به نوعی به مقاومت علیه نیروهای متفقین تبدیل شد. در این راستا، مردم به دنبال راه‌هایی برای تأمین نیازهای اولیه خود بودند و این تلاش‌ها به نوعی به شکل‌گیری یک جنبش مقاومت اجتماعی منجر شد.
در نهایت، می‌توان گفت که مقاومت مردم ایران در برابر نیروهای متفقین، نه تنها به عنوان یک واکنش به اشغالگری، بلکه به عنوان یک تلاش برای حفظ هویت ملی و استقلال کشور، در تاریخ ایران ثبت شده است. این مقاومت، هرچند که در نهایت نتوانست مانع از ادامه حضور نیروهای متفقین شود، اما نشان‌دهنده عزم و اراده مردم ایران برای دفاع از سرزمین و هویت خود بود. این تجربه تاریخی، درس‌های مهمی برای نسل‌های آینده به همراه دارد و اهمیت حفظ استقلال و تمامیت ارضی را در برابر تهدیدات خارجی یادآوری می‌کند.
تبعات سیاسی جنگ جهانی دوم برای ایران
جنگ جهانی دوم، که از سال 1939 تا 1945 به طول انجامید، تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر کشورهای مختلف جهان داشت و ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. در این دوران، ایران به عنوان یک کشور استراتژیک در مسیر تدارکات نظامی و اقتصادی برای متفقین و محورهای جنگ قرار گرفت. این موقعیت جغرافیایی و سیاسی، تبعات سیاسی قابل توجهی را برای ایران به همراه داشت که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
با آغاز جنگ، ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش، به عنوان یک کریدور مهم برای انتقال منابع و تدارکات به شوروی و دیگر کشورهای متفقین شناخته شد. این امر باعث شد که نیروهای متفقین در سال 1941 به ایران حمله کنند و کشور را تحت اشغال خود درآورند. این اشغال نه تنها استقلال ایران را به خطر انداخت، بلکه موجب تغییرات عمده‌ای در ساختار سیاسی کشور شد. در این راستا، یکی از مهم‌ترین تبعات سیاسی جنگ جهانی دوم برای ایران، تغییر در نظام سلطنتی و قدرت‌های سیاسی داخلی بود.
در پی اشغال ایران، شاه وقت، رضاخان، تحت فشار متفقین مجبور به abdication شد و پسرش، محمدرضا پهلوی، به سلطنت رسید. این تغییر در رهبری، به نوعی نشان‌دهنده تأثیر مستقیم جنگ بر سیاست داخلی ایران بود. محمدرضا پهلوی که در ابتدا به عنوان یک پادشاه وابسته به قدرت‌های خارجی شناخته می‌شد، به تدریج تلاش کرد تا استقلال بیشتری برای کشورش به دست آورد. این تلاش‌ها، به ویژه در دوران پس از جنگ، به بروز تنش‌های سیاسی و اجتماعی در ایران منجر شد.
علاوه بر این، جنگ جهانی دوم باعث شکل‌گیری احزاب و گروه‌های سیاسی جدید در ایران شد. با توجه به فضای سیاسی متشنج و نیاز به تغییرات اجتماعی، احزاب چپ‌گرا و ملی‌گرا به سرعت در ایران رشد کردند. این احزاب، به ویژه حزب توده، به دنبال جلب حمایت مردم و تأثیرگذاری بر سیاست‌های کشور بودند. این تحولات سیاسی، زمینه‌ساز بروز جنبش‌های اجتماعی و سیاسی در دهه‌های بعدی شد و به نوعی به شکل‌گیری هویت سیاسی جدیدی در ایران کمک کرد.
از سوی دیگر، جنگ جهانی دوم همچنین به تقویت ملی‌گرایی در ایران انجامید. با توجه به اشغال کشور و نارضایتی عمومی از دخالت‌های خارجی، احساس ملی‌گرایی در میان مردم ایران افزایش یافت. این احساس ملی‌گرایی، به ویژه در دهه 1940 و 1950، به بروز جنبش‌های ملی‌گرایانه و تلاش برای ملی‌سازی منابع طبیعی، به ویژه نفت، منجر شد. این تحولات، در نهایت به بحران‌های سیاسی و اجتماعی در ایران انجامید که تأثیرات آن تا سال‌ها بعد ادامه داشت.
در نهایت، می‌توان گفت که جنگ جهانی دوم نه تنها به تغییرات فوری در ساختار سیاسی ایران منجر شد، بلکه زمینه‌ساز تحولات عمیق‌تری در تاریخ معاصر این کشور گردید. این تحولات، به ویژه در زمینه‌های ملی‌گرایی، احزاب سیاسی و تغییرات اجتماعی، تأثیرات بلندمدتی بر سیاست و جامعه ایران گذاشت که هنوز هم در تحلیل‌های سیاسی و اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد.
روابط ایران با کشورهای متفقین و محور
جنگ جهانی دوم تأثیرات عمیقی بر روی کشورهای مختلف داشت و ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. در این دوران، روابط ایران با کشورهای متفقین و محور به شدت تحت تأثیر تحولات جهانی قرار گرفت. در آغاز جنگ، ایران به عنوان یک کشور بی‌طرف اعلام شد، اما واقعیت‌های سیاسی و نظامی به سرعت این وضعیت را تغییر داد.
با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران، این کشور به عنوان یک پل ارتباطی مهم بین شوروی و کشورهای متفقین، به ویژه بریتانیا، شناخته می‌شد. در این راستا، متفقین به دلیل نیاز به تأمین خطوط ارتباطی و تأمین منابع نفتی، به ایران توجه ویژه‌ای داشتند. در سال 1941، نیروهای شوروی و بریتانیا به بهانه جلوگیری از نفوذ آلمان نازی به ایران، به این کشور حمله کردند و در نتیجه، ایران به سرعت به میدان جنگ تبدیل شد. این حمله نه تنها استقلال ایران را زیر سؤال برد، بلکه موجب تغییرات عمده‌ای در ساختار سیاسی و اجتماعی کشور نیز شد.
در این شرایط، روابط ایران با کشورهای متفقین به طور قابل توجهی گسترش یافت. متفقین به دنبال تأمین منابع نفتی و استراتژیک از ایران بودند و در عوض، ایران به کمک‌های نظامی و اقتصادی این کشورها نیاز داشت. این تعاملات به ویژه در زمینه تأمین نیازهای غذایی و نظامی برای ارتش ایران و همچنین تأمین امنیت مرزها اهمیت داشت. به همین دلیل، ایران به یکی از نقاط کلیدی در استراتژی متفقین تبدیل شد.
از سوی دیگر، روابط ایران با کشورهای محور، به ویژه آلمان نازی، به تدریج تیره‌تر شد. در حالی که در ابتدا برخی از مقامات ایرانی تمایل به همکاری با آلمان داشتند، اما با پیشرفت جنگ و افزایش فشار متفقین، این روابط به سرعت کاهش یافت. آلمان نازی به دنبال نفوذ در ایران بود و تلاش می‌کرد تا از طریق تبلیغات و نفوذ سیاسی، حمایت مردم ایران را جلب کند. اما با ورود نیروهای متفقین و تغییرات سیاسی در ایران، این تلاش‌ها ناکام ماند.
در نهایت، جنگ جهانی دوم نه تنها روابط ایران با کشورهای متفقین و محور را تحت تأثیر قرار داد، بلکه موجب تغییرات عمیق در ساختار سیاسی و اجتماعی کشور شد. پس از پایان جنگ، ایران با چالش‌های جدیدی مواجه شد که ناشی از اشغال و تغییرات سیاسی در سطح جهانی بود. این تحولات به تدریج به شکل‌گیری یک دوره جدید در تاریخ معاصر ایران منجر شد که در آن، کشور به دنبال بازسازی و تقویت هویت ملی خود بود. به طور کلی، جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن، تأثیرات عمیقی بر روی روابط بین‌المللی ایران و همچنین ساختار داخلی این کشور گذاشت که هنوز هم در تاریخ معاصر ایران قابل مشاهده است.
تأثیر جنگ جهانی دوم بر فرهنگ و جامعه ایرانی
جنگ جهانی دوم تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر فرهنگ و جامعه ایرانی داشت که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی مردم و ساختار اجتماعی کشور تأثیر گذاشت. با آغاز جنگ در سال 1939 و ورود نیروهای متفقین به ایران در سال 1941، کشور به‌عنوان یک کانون استراتژیک برای تأمین منابع و مسیرهای ترانزیتی مورد توجه قرار گرفت. این وضعیت نه‌تنها به تغییرات سیاسی و اقتصادی منجر شد، بلکه تأثیرات فرهنگی عمیقی نیز بر جامعه ایرانی گذاشت.
یکی از مهم‌ترین تأثیرات جنگ جهانی دوم بر فرهنگ ایرانی، تغییر در نگرش‌ها و ارزش‌های اجتماعی بود. با ورود نیروهای متفقین، به‌ویژه بریتانیا و شوروی، فرهنگ غربی به‌طور فزاینده‌ای در ایران نفوذ کرد. این نفوذ فرهنگی به‌ویژه در شهرهای بزرگ مانند تهران و اصفهان مشهود بود. جوانان ایرانی تحت تأثیر این تغییرات، به‌دنبال مدرنیته و نوگرایی رفتند و این امر به ظهور جنبش‌های فرهنگی و اجتماعی جدیدی منجر شد. در این راستا، ادبیات و هنر نیز تحت تأثیر این تحولات قرار گرفت و نویسندگان و هنرمندان ایرانی به‌دنبال بیان تجربیات جدید و انتقادات اجتماعی بودند.
علاوه بر این، جنگ جهانی دوم باعث تغییر در ساختار اجتماعی ایران شد. با توجه به نیاز به نیروی کار در صنایع و خدمات، بسیاری از زنان به‌دلیل کمبود نیروی کار مردان به بازار کار وارد شدند. این تغییر نه‌تنها به افزایش استقلال اقتصادی زنان کمک کرد، بلکه به تدریج به تغییر نگرش‌ها نسبت به نقش زنان در جامعه نیز منجر شد. به‌تدریج، زنان ایرانی به‌دنبال تحصیلات عالی و مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی رفتند و این امر به‌عنوان یک نقطه عطف در تاریخ اجتماعی ایران محسوب می‌شود.
از سوی دیگر، جنگ جهانی دوم همچنین به بروز احساسات ملی‌گرایانه در ایران کمک کرد. با توجه به اشغال کشور و تأثیرات منفی آن بر زندگی روزمره مردم، احساسات ضد استعماری و ملی‌گرایی در میان اقشار مختلف جامعه تقویت شد. این احساسات به‌ویژه در میان روشنفکران و فعالان سیاسی به‌وضوح دیده می‌شد و به شکل‌گیری جنبش‌های سیاسی و اجتماعی جدیدی منجر شد که در نهایت به انقلاب‌های بعدی در ایران کمک کرد.
در نهایت، جنگ جهانی دوم نه‌تنها به تغییرات اقتصادی و سیاسی در ایران منجر شد، بلکه تأثیرات عمیق فرهنگی و اجتماعی نیز به‌دنبال داشت. این تحولات به‌ویژه در زمینه‌های ادبیات، هنر، و نقش زنان در جامعه قابل مشاهده است. به‌طور کلی، جنگ جهانی دوم به‌عنوان یک نقطه عطف در تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود که تأثیرات آن هنوز هم در جنبه‌های مختلف زندگی اجتماعی و فرهنگی کشور احساس می‌شود. این تأثیرات، به‌ویژه در زمینه‌های هویتی و ملی، همچنان در روند تحولات اجتماعی ایران ادامه دارد و به‌عنوان یک میراث فرهنگی و اجتماعی در تاریخ معاصر کشور باقی مانده است.
سوالات متداول
1. **سوال:** جنگ جهانی دوم چه تأثیری بر ایران داشت؟
**پاسخ:** جنگ جهانی دوم باعث اشغال ایران توسط نیروهای متفقین و تغییرات سیاسی و اقتصادی عمده در کشور شد.
2. **سوال:** چه کشورهایی ایران را در طول جنگ جهانی دوم اشغال کردند؟
**پاسخ:** ایران توسط نیروهای بریتانیا و اتحاد جماهیر شوروی اشغال شد.
3. **سوال:** هدف اصلی اشغال ایران توسط متفقین چه بود؟
**پاسخ:** هدف اصلی تأمین خطوط تأمین و انتقال تجهیزات نظامی به شوروی و جلوگیری از نفوذ آلمان نازی بود.
4. **سوال:** چه تأثیری بر اقتصاد ایران در زمان جنگ جهانی دوم گذاشته شد؟
**پاسخ:** اقتصاد ایران تحت فشار اشغالگران و کمبود منابع، دچار رکود و مشکلات جدی شد.
5. **سوال:** چه تغییراتی در حکومت ایران در زمان جنگ جهانی دوم رخ داد؟
**پاسخ:** در سال 1941، رضا شاه پهلوی به دلیل فشار متفقین مجبور به abdication شد و پسرش محمدرضا پهلوی به سلطنت رسید.
6. **سوال:** چه پیامدهای اجتماعی برای مردم ایران در نتیجه جنگ جهانی دوم به وجود آمد؟
**پاسخ:** جنگ باعث افزایش فقر، مهاجرت‌های داخلی و تغییرات اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایران شد.
جمع بندی
جنگ جهانی دوم در ایران تأثیرات عمیق و گسترده‌ای بر تاریخ و سیاست این کشور داشت. اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در سال 1941، منجر به تغییرات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی قابل توجهی شد. این اشغال به تضعیف حکومت رضا شاه و در نهایت به abdication او انجامید و زمینه‌ساز تحولات بعدی در ایران گردید. همچنین، جنگ جهانی دوم باعث افزایش نفوذ شوروی و بریتانیا در ایران شد و به شکل‌گیری جنبش‌های ملی و سیاسی جدید کمک کرد. در نهایت، این دوره به عنوان نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران شناخته می‌شود که تأثیرات آن تا سال‌ها بعد ادامه یافت.
