با موضوع “ماجرای دنباله دار حذف و اضافه یارانه ها| شوکِ «حذف یارانه ها» با تاخیر در واریز یارانه آبان دهک های ۴ تا ۹+ ویدئو” در خدمت شما هستیم.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، ماجرای دنباله دار حذف و اضافه یارانه ها و شوکِ «حذف یارانه ها» با تاخیر در واریز یارانه آبان دهک های ۴ تا ۹؛ عنوان مطالبی است که در اندیشه معاصر به آن می پردازیم و یادآور می شویم که سیاست‌های مرتبط با یارانه نقدی در دولت چهاردهم هنوز به‌طور واضح مشخص نشده است، به خصوص در خصوص برنامه کالابرگ که به عنوان یک ابزار مقابله با تورم برای خانواده‌های کم درآمد عمل می‌کند، رویکرد دقیق دولت جدید هنوز اعلام نشده است.
ماجرای دنباله دار حذف و اضافه یارانه ها
بیش از ۱۳ سال از آغاز اجرای هدفمندی یارانه‌ها می‌گذرد و تاکنون ۱۶۳ مرحله از یارانه نقدی به‌حساب خانوارهای مشمول واریز شده است؛ اما همچنان، با تغییر دولت‌ها این بحث مطرح می‌شود که سیاست‌های یارانه‌ای که تقریباً همه به آن انتقادهایی دارند، در دولت جدید تغییر می‌کند یا نه.
دولت چهاردهم در شرایطی روی کار آمد که بحث تمدید طرح تشویقی کالابرگ (فجرانه) در دولت سیزدهم ناتمام مانده بود و از سوی دیگر آمارها از محقق نشدن منابع اختصاصی طرح یارانه‌ها حکایت داشت.
از زمانی اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها تاکنون، از یک‌سو یارانه‌بگیران به‌خصوص در دهک‌های پایین چشم‌انتظار تغییر رقم یارانه نقدی همگام با تورم و رشد قیمت کالاهای اساسی و انرژی هستند و از سوی دیگر، دولت‌ها در تکاپو برای اینکه منابع مکفی برای توزیع یارانه نقدی فراهم کنند.
در این میان، طرح کالابرگ الکترونیک به‌عنوان یک پیوست معیشتی برای اجرای سیاست حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی، روزنه‌ای برای تقویت معیشت اقشار ضعیف، بدون نیاز به تغییر رقم یارانه نقدی عمومی باز کرد و به‌ویژه با اجرای طرح فجرانه، نظر مثبت بسیاری از سیاست‌گذاران حوزه رفاه را به خود جلب کرد.
این طرح سه ماه که از دهه فجر ۱۴۰۲ آغاز شده بود، در حالی در بهار ۱۴۰۳ به پایان رسید که با شهادت آیت‌الله رئیسی و اتمام عمر دولت سیزدهم، فرصتی برای تعیین تکلیف آن دست نداد. حال، خانوارهایی که به مدد طرح فجرانه توانسته بودند معیشت خود را با هزینه پایین‌تر تأمین کنند، در انتظار تصمیم دولت جدید برای نحوه اجرای این طرح هستند.
انتظارات برای واقع‌بین کردن مبلغ یارانه نقدی یک‌طرف ماجراست؛ سوی دیگر ماجرا منابع تأمین شده برای اجرای این طرح است که بنا به اظهارات سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها، منابع تعیین شده برای هدفمندسازی یارانه‌ها در ۶ ماهه امسال محقق نشده و این حوزه عملاً با کسری قابل‌توجه منابع روبروست.
طیبه حسینی، چندی پیش در پاسخ به پیگیری رسانه‌ها در مورد احتمال تغییر رقم یارانه نقدی، گفته بود به دلیل کسری منابع، رقم یارانه تغییر نمی‌کند و هیچ برنامه‌ای برای افزایش این مبلغ یارانه وجود ندارد.
ماجرای دنباله دار حذف و اضافه یارانه ها
به گفته حسینی، در نیمه اول سال جاری، از مجموع منابعی که باید برای هدفمندی یارانه‌ها محقق می‌شد تقریباً ۵۳.۵ درصد محقق شده و ۴۶.۵ درصد کسری منابع وجود دارد.
طبق قانون بودجه، سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها به ازای هر نفر مشمول در دهک‌های اول تا سوم ۴۰۰ هزار تومان به ازای هر فرد در دهک‌های چهارم تا نهم ۳۰۰ هزار تومان یارانه پرداخت می‌کند.
طبق قانون دولت‌ها مکلف به حذف یارانه ثروتمندان هستند؛ اما به‌جز سال ۱۳۹۳ که ضمن دعوت مردم برای انصراف از دریافت یارانه نقدی، بخشی از مشمولان نیز حذف شدند، هیچ اقدام گسترده‌ای برای حذف یارانه‌بگیران فاقد شرایط انجام نشده است.
در یکی دو سال اخیر با تجهیز داده‌های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان و برگزاری آزمون وسع ۶ ماهه، فرایند حذف محدود افراد در دهک بالا و اضافه کردن مشمولان جدید در حال انجام بوده و در پاییز امسال نیز با اجرای آزمون وسع جدید، احتمال تغییر در ترکیب یارانه‌بگیران وجود دارد؛ البته این تغییرات محدود بوده و در حد حذف و اضافه چند هزار نفر خواهد بود.
شوکِ «حذف یارانه ها» با تاخیر در واریز یارانه آبان دهک های ۴ تا ۹
به گزارش اندیشه معاصر، واریز یارانه نقدی آبان ۱۴۰۳ برای دهک‌های چهارم تا نهم که قرار بود ۳۰ آبان به حساب سرپرستان خانوار واریز شود، با تاخیر همراه شده است؛ اتفاقی که البته جدید نیست و هفته گذشته نیز پرداخت یارانه سه دهک اول با تاخیر همراه شد.
روز گذشته سرپرست سازمان هدفمندی یارانه‌ها لزوم هماهنگی بین‌دستگاهی را علت تاخیر در پرداخت یارانه آبان عنوان کرد و گفت: تلاش می‌کنیم یارانه دهک‌های چهارم تا نهم تا پایان امشب پرداخت شود. شما هم اکنون در اندیشه معاصر توضیح سازمان هدفمندی یارانه‌ها درباره علت عدم واریز یارانه‌ها را مطالعه می کنید.
درحالی که طبق روال هر ماه یارانه نقدی دهک‌های چهارم تا نهم ۳۰ام هر ماه واریز می‌شد، یارانه نقدی آبان ماه برای این شش دهک هنوز واریز نشده است.
۵۱ میلیون نفر مشمول یارانه نقدی دهک چهارم تا نهم می‌شوند که بودجه ۱۶ همتی برای پرداخت یارانه این گروه نیاز است.
حسن نوروزی دلیل تاخیر در واریز یارانه‌ها را لزوم هماهنگی بین دستگاه‌های مربوطه عنوان کرد وگفت:یارانۀ هیچ‌کس حذف نشده، بلکه چون منابع تامین نشده، مبالغ به حساب مردم واریز نشده است.
سرپرست سازمان هدفمندی یارانه‌ها گفت: بابت تامین منابع باید هماهنگی با دستگاه‌های مربوطه صورت بگیرد که در حال تلاش هستیم تا پایان امشب یارانه پرداخت شود.
تأخیر در پرداخت یارانه آبان ماه شایعاتی را ایجاد کرد شایعاتی که می تواند منجر به بی اعتمادی بین مردم و دولت شود.
نخستین یارانه نقدی ۱۳ سال قبل به حساب سرپرستان خانوارها واریز شد. نخستین پرداخت در اولین مرحله واریز یارانه نقدی آذر ۱۳۸۹ به مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان به ازای هر فرد بود که آن سال در مجموع مبلغ ۴ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان واریز شد.
طرح هدفمندسازی یارانه‌ها در راستای تحول اقتصادی بوده و به این ترتیب قرار شد فرایند پرداخت یارانه‌ها تغییر کند. در این فرایند با حذف تدریجی یارانه‌ها از مواد سوختی، مواد خوراکی، آب، برق و…، نوع تخصیص تغییر کرده و بخشی از این یارانه‌های حذف شده به صورت نقدی به مردم پرداخت می‌شود.
همان طور که گفته شد با آغاز طرح هدفمندی یارانه‌ها ابتدا مبلغ ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان به ازای هر فرد پرداخت می‌شد و سال‌ها این مبلغ به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شد تا اینکه، اردیبهشت سال گذشته رئیس جمهور طی گفت‌وگویی که با مردم داشت از سازوکار جدید پرداخت یارانه نقدی در راستای مردمی سازی و توزیع عادلانه یارانه‌ها خبر داد و عنوان شد مبلغ یارانه افزایش یافته و بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان خواهد بود. بر این اساس، اولین مرحله از واریز یارانه جدید با مبالغ افزایش یافته، در دومین ماه سال ۱۴۰۱ انجام شد. در حال حاضر اگر سرپرستان خانوار جز دهک‌های اول تا سوم باشند، مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به‌ازای هر فرد واریز شده و این عدد برای سرپرست خانوار دهک‌های چهارم تا نهم ۳۰۰ هزار تومان است.
فرایند پرداخت یارانه این گونه است که روز بیستم هر ماه مبلغ به حساب سرپرستان خانوار واریز شده و ساعت ۱۲ بامداد روز بیست و یکم ماه قابل برداشت است. این روند از اردیبهشت سال گذشته تا آبان امسال بدون اختلال ادامه داشت.
صبح روز بیست و یکم آبان در حالی که سازمان هدفمندی یارانه‌ها طی خبری در سامانه خود اعلام کرد «یارانه مرحله ۱۵۳ (آبان ماه) به حساب سرپرستان خانوار کل کشور واریز شد» برای برخی افراد، ساعت حدود ۸:۵۰ از سوی بانک پیامک واریز یارانه ارسال شد.
در خبر سازمان هدفمندی یارانه آمده بود:
یارانه کمک معیشتی مرحله ۱۵۳ (آبان) بر اساس دهک‌بندی اعلامی از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به حساب سرپرستان خانوار واریز شده و قابل برداشت است. بر همین اساس، در صورتی که سرپرستان خانوار جز دهک‌های اول تا سوم هستند، مبلغ ۴۰۰ هزار تومان به‌ازای هر نفر و در صورتی که جز دهک‌های چهارم تا نهم قرار دارند، مبلغ ۳۰۰ هزار تومان به‌ازای هر نفر به حساب آنان واریز می‌شود.
در این خبر درباره دارندگان کالابرگ الکترونیکی نیز آمد:
چنانچه سرپرستان خانوار از کالابرگ الکترونیکی استفاده نکرده باشند رقم کامل یارانه برای آنها قابل برداشت است و در صورت استفاده به همان میزان از یارانه خانوار کسر شده و باقی مانده مبلغ به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود.
کسر اقساط تسهیلات اربعین و وام کرونایی در صورتی که سرپرستان خانوار پیش از این نسبت به دریافت تسهیلات قرض‌الحسنه ۱۰ میلیون ریالی دوم کرونا اقدام نموده‌اند، باقی مانده اقساط این تسهیلات از مبلغ واریزی به حساب آنان کسر خواهد شد. همچنین سرپرستان خانواری که تسهیلات اعزام به عتبات عالیات (اربعین) را دریافت کرده‌اند اقساط این تسهیلات به نسبت بعد خانوار از حساب آنها کسر خواهد شد.
در حالی که یارانه برخی خانوارها با تأخیر چند ساعت واریز شده بود برای بعضی افراد این تأخیر بیش از یک روز بود.
شایعاتی در خصوص دیرکرد پرداخت یارانه
۱. پای غزه و لبنان دوباره باز شد: همواره وقتی کمبودی از سوی مردم در زمینه‌های اقتصادی احساس می‌شود این موضوع مطرح می‌شود که به دلیل کمک‌های اقتصادی به کشورهایی مانند فلسطین و لبنان از سوی ایران این کمبودها برای مردم ایران ایجاد شده است. مسئله دیرکرد در پرداخت یارانه‌ها برای تعدادی از یارانه بگیران نیز منجر شد تا این شایعه مطرح شود و دوباره این موضوع بین برخی دهان به دهان بچرخد که به دلیل کمک‌های مالی که از سوی ایران به اهالی غزه و لبنان صورت می‌گیرد کشور با کمبود منابع مالی مواجه شده است و به همین دلیل بانک‌ها نتوانستند به موقع منابع یارانه‌ها را تأمین و به حساب یارانه بگیران واریز کنند.
۲. جایگزینی صدک‌بندی به جای دهک بندی: در ابتدا این شائبه به وجود آمد که طرح جایگزینی صدک‌بندی به جای دهک بندی به مرحله اجرا رسیده از این رو یارانه برخی خانوارها قطع شده است.
برخی رسانه‌ها ماه گذشته (مهر ماه) به نقل از معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نوشته بودند «تا یک ماه دیگر دسته‌بندی درآمدی خانوارها از «دهک» به «صدک» تغییر می‌کند؛ این خبری است که علیرضا عسگریان، معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اعلام آن گفته، بر اساس آخرین تغییراتی که صورت می‌گیرد، دهک‌های درآمدی را از بعد خانواری خارج و به صورت «نفری» دهک بندی می‌کنیم تا فاصله دهک‌ها رند و ساده شود. در گام دوم آنها را به صورت «صدک» در می‌آوریم، یعنی هر دهک درآمدی تبدیل به ۱۰ قسمت و «صدک» می‌شود تا تحلیل بین دهک‌ها کلی نباشد و خیلی ریزتر و دقیق‌تر آنها را بررسی کنیم.
اما تغییر از دهک به صدک با چه هدفی است؟ معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این خصوص توضیح داد، زمانی می‌گفتند دهک دهم درآمدی باید از دریافت یارانه حذف شود، اما از این پس اگر قرار شود در آینده حذفی صورت بگیرد، به صورت صدکی خواهد بود و مثلاً تصمیم گرفته خواهد شد که ۳ صدک آخر حذف شوند و یارانه نگیرد. یا اگر قرار باشد کمک‌های ویژه‌ای ارائه شود هم از این روش استفاده می‌کنیم. وی افزود، قبلاً دهک اول را داشتیم که پایین‌ترین دهک درآمدی از نظر معیشتی است و مثلاً اگر تصمیم گرفته شود یارانه ویژه به این دهک داده شود می‌گویند به ۵ صدک اول یارانه ویژه را می‌دهیم که تعدادشان نصف مجموع دهک اول می‌شود؛ لذا قدرت تحلیل صدک خیلی راحت‌تر و فهم فاصله‌های آن خیلی بهتر است».
چندی است از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی سخن از صدک‌بندی می‌شود؛ کلیت این کار برای تحلیل دقیق‌تر و معقول‌تر کردن عدالت بوده و عنوان می‌شود ارتباطی به قطع یارانه‌ها ندارد؛ اما کسانی که با آزمون وسع جدید به صدک‌های بالا و غیرمشمول وارد می‌شوند، یارانه آنها قطع خواهد شد.
روز گذشته با پررنگ شدن این شائبه خبرنگاری موضوع را از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیگیری کرد و مسؤولان مربوطه آن را رد کرده و عنوان شد این طرح هنوز تدوین نشده است.
در ادامه پیگیری علت تأخیر پرداخت یارانه کمک معیشتی مرحله ۱۵۳ از سوی این خبرنگار، سخنگوی سازمان هدفمندی یارانه اظهار کرد، به جهت یک سری هماهنگی‌های بین دستگاهی افرادی که تا کنون موفق به دریافت یارانه خود نشده‌اند تا پایان هفته یارانه خود را دریافت خواهند کرد یا این زمان تا پایان ماه به طول می‌انجامد.
وی افزود، چنانچه سرپرست خانوار تا پایان هفته موفق به دریافت یارانه نشدند برای مشاهده وضعیت به پنجره واحد «خدمات هوشمند- سامانه رفاهی پنجره ملی» مراجعه کرده و از وضعیت خود اطلاع کسب کنند.
۳. اختلاف نظر و تأمین نشدن منابع مالی: در ماده ۲ آئین نامه اجرایی تبصره (۱۴) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۳۸۹ کل کشور مصوب ۱۶ تیر ۱۳۸۹ آمده است:
وزارتخانه‌های نفت و نیرو مکلفند از طریق شرکت‌های تابع ذی‌ربط تمامی دریافتی‌های (منابع) مندرج در جدول تبصره (۱۴) را به شرح دریافتی‌های تبصره مذکور از طریق حساب‌های مفتوحه خزانه داری کل کشور نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به حساب سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها واریز نمایند.
به این ترتیب شرکت گاز موظف است اعتبار مورد نیاز سازمان هدفمندی یارانه‌ها را تأمین کند. یکی از شائبه‌های به وجود آمده با تأخیر پرداخت یارانه آبان ماه این است که اختلاف بین شرکت ملی گاز و شرکت‌های پتروشیمی و تأمین نشدن منابع مالی مورد نیاز، پرداخت یارانه کمک معیشتی مرحله ۱۵۳ با مشکل مواجه شد.
دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی ایران در پاسخ به این پرسش خبرنگار حوزه انرژی مهر که آیا شرکت‌های پتروشیمی مبلغ بدهی خود را به شرکت ملی گاز پرداخت کرده‌اند یا خیر و موضوع مسدود شدن حساب پتروشیمی‌ها چیست، گفت «علت مسدود شدن حساب پتروشیمی‌ها بدهی آنها به شرکت ملی گاز بود. من فکر می‌کنم دولت برای پرداخت مطالباتش به گندم کاران با مشکل مواجه شده بود به همین دلیل به شرکت‌های پتروشیمی فشار می‌آورد و این در حالی است که مجموعه پتروشیمی از دولت در بخش‌های دیگر طلب دارد.
وی ادامه داد، دولت اصلاً به بدهی‌اش به شرکت‌های پتروشیمی نگاه نکرد و فقط دنبال گرفتن طلبش از شرکت‌های پتروشیمی بود به همین دلیل حساب‌های برخی از شرکت‌های پتروشیمی را مسدود کرد که البته این مشکل برطرف شده است».
۴. هک شدن سیستم‌های برخی از بانک‌ها: بعد از تأخیر در واریز یارانه‌ها یکی از مواردی که در فضای مجازی مطرح شد موضوع هک شدن سیستم بانکی برخی از بانک‌های عامل بود که البته این موضوع در همان دقایق نخست از سوی مسئولان ارشد نظام بانکی رد و اعلام شد مشکل دیرکرد در پرداخت یارانه‌ها به دلیل مسائل فنی نبوده است.
آنچه مسلم است این است که عده‌ای روی دریافت یارانه‌ها حساب ویژه‌ای باز کردند زیرا که در شرایط فعلی اقتصاد این مبلغ کمکی است برای گذران امور اقتصادی برخی از خانواده‌ها، از این رو تغییر زمان پرداخت یارانه‌ها می‌تواند منجر به ایجاد مشکلات عدیده‌ای برای آنها شود. کما اینکه تأخیر در واریز یارانه‌ها موجب شد تا عده زیادی از یارانه بگیران در تماس با خبرگزاری مهر دنبال پیگیری موضوع بودند تا علت را جویا شوند.
مسئولان و سیاست‌گذاران باید نسبت به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند که اطلاع رسانی دقیق و درست می‌تواند جلوی مطرح شدن هر یک از این شایعات را بگیرد و در نتیجه اعتماد مردم به دولت مردان را که به دلایلی در سال‌های گذشته از بین رفته است دوباره باز گرداند.
عصر روز گذشته سازمان هدفمندی یارانه‌ها در اطلاعیه‌ای اعلام کرد، مشکل به وجود آمده در پرداخت یارانه مرحله ۱۵۳ مربوط به آبان ماه ۱۴۰۲ به صورت کامل رفع شده و یارانه تمام سرپرستان خانوار مشمول در سراسر کشور واریز و قابل برداشت است./اندیشه معاصر
