در مقاله:
متن کامل شعر
«جان جمله علم‌ها این است این
که بدانی من کیم در یوم دین»
«علم را دو پَر، گُمان را یک پَر است
ناقص آمد ظن، به پرواز اَبتَر است»
«بدگهر را علم و فن آموختن
دادن تیغ است دست راهزن»
معنی ابیات
در اولین بیت، مولانا بیان می‌کند که جوهره و اساس تمام علوم این است که انسان بداند در روز قیامت کیست و چه جایگاهی دارد. این شناخت خود، مهم‌ترین بخش هر علمی است.
در بیت دوم، مولانا به تمایز بین علم و گمان می‌پردازد. او علم را به دو بال تشبیه می‌کند که می‌تواند انسان را به پرواز کامل برساند، در حالی که گمان تنها یک بال دارد و پرواز با آن ناقص و ناکامل است.
در بیت سوم، مولانا به خطرات علم بدون اخلاق اشاره می‌کند. او می‌گوید که آموزش علم به افراد ناصالح مانند دادن شمشیر به دست راهزن است که می‌تواند به جای فایده، ضرر داشته باشد.
تفسیر و تحلیل کلی شعر
مولانا در این اشعار بر اهمیت شناخت خود و درک جایگاه واقعی انسان در روز قیامت تأکید می‌کند. او معتقد است که علم حقیقی باید انسان را به معرفت نفس و شناخت خداوند هدایت کند. همچنین، مولانا به تمایز بین علم یقینی و گمان اشاره می‌کند و بر اهمیت علم واقعی و پرهیز از گمان‌های بی‌پایه تأکید دارد. در نهایت، او هشدار می‌دهد که علم بدون اخلاق و عمل صالح می‌تواند خطرناک باشد و باید از آموزش علم به افراد ناصالح پرهیز کرد. پیام کلی این اشعار، تاکید بر اهمیت ارتباط علم با اخلاق و عمل است تا به سعادت واقعی دست یابیم.
